Sharing the Tradition of Fermentation
Mayalanma Geleneği Paylaşmak
![[Resim: 2jV4Q.jpg]](http://funkyimg.com/i/2jV4Q.jpg)
Gıda mayalama konusunda uzman olan Lee Mi-ran, çömleklerin önünde doenjang (soya fasulyesi ezmesi) ve soy sosu ile kimchi hazırlıyor. Lee Mi-ran, son zamanlarda kimchi’nin dünyada en çok satılan mayalanmış gıdalardan biri olduğunu açıkladı. [PARK SANG-MOON]
Lee Mi-ran, hasta olduğunda iyi-olgunlaşmış kimchi ve taze doenjang (soya fasulyesi ezmesi), sağlığına kavuşmasına yardım ediyor. Bu besinler yardımı ile 2 yıl sonra vücudunun iyileştiğini hissetti ve yeniden ayağa kalkmayı başardı.
Kore Geleneksel Gıda Mayalanması Okulu’nun temsilcisi Lee Mi-ran, besin myalanması konusunda bir uzman. Onun mayalanmaya olan ilgisi, kimchi ve soenjang’a sahip olmayı gönülden dilediği hasta yatağında yattığı günlerden kaynaklanıyor. Ailesi sonunda ona istediği yiyeceği getirmesinden sonra, her geçen gün kendini daha iyi hissetmeye başladı.
Lee, “Bizim kimchi, soya sosu ve sirke gibi geleneksel mayalanmış gıdalarımız, çömleklerde tamamen mikroorganizmalarla yıllandırılır. Bunu “mayalanma kültürü” diye adlandırıyorum. Mayalanma, insanların geliştirdiği türde bir teknoloji değil, doğaya daha yakından bakabilen insanların hazırladığı yemeklerle dolu bir tabak gibidir.” şeklinde ifade etti.
2001’de savaş mültecilerine yardım amacı ile Afganistan’a gittiğinde, çevresel sinir sitemine bulaşan ve sistemi felce uğratan, Guillain-Barre Sendromu’na yakaladı. Çoğu zaman ölme aşamasına getiren semdromun başlangıç evresini atlatan hastalar, iki yıl içinde iyileşebilmektedir.
![[Resim: 2jV4W.jpg]](http://funkyimg.com/i/2jV4W.jpg)
Resimde 1. Lee Mi-ran tarafından sirke yapımında kullanılan ev-mayası likör. 2.Çeşitli sirkeler. Siyah sirke, çoğu pirinç sirkesiden daha fazla türde aminoastileri içerir. 3.Geleneksel bir sofra, yanlarında mayalanmış yiyeceklerin olduğu tabaklarla sunulur. 4. Lee Mi-ran,çömleklerin içine kimchileri yerleştiriyor. 5.Evhanımları, Lee Mi-ran’dan kimch yapımını öğreniyor. [PARK SANG-MOON]
“1980 yılında, Alvin Toffler’ın ‘Üçüncü Dalga’ kitabında, dünyayı ele geçiren “üç tat”’ı yakaladım.” Şeklinde açıkladı. Lee’ye göre, ilk tat işlenmemiş tut, ikinci tat sos yapımı süreci ve üçüncüsü ise mayalanma tadıydı.
Lee, ayrıca mayalanmış gıdanın, iklim değişikliği olan çağımıza en uygun gıdalardan biri olduğunu ekledi.
Lee, ailelerin istediği farklı mayalanma sürelerine göre hazırlamak üzere, doenjang, soya sosu, gochujang (acı piper püresi) ve deodeok (dağda yetişen bitki kökü) sosu ile dolu 250 çömleği avlusuna kuruyor. Sirkeli olan 50 çömlek, mayalanma mahzeni/çukurunun içinde sakanır.
Lee, “Bu durum, gıdanın bozulmaması için sirkeyle saklamasıdır. Sirke, biraz hassastır ve çok fazla insanın ayaksesleriyle çevrili ortamda sirkenin mikkroorganizmaları yaşamayabilir.” dedi.
Bunun yanısıra, soya sosu muhafaza eden çömleklerin 100 yılı aşkın süredir saklanıyor olması oldukça dikkat çekicidir. Lee’nin anneannesinin, annesinin de Lee’ye bıraktığı sos vardır. Koreliler genellikle keskin tada dönüştürmek için yeni yapılan soya sosuna yıllanmış soya soslarını eklerler ve doenjangla da benzer eşlemleri yaparlar.
Lee, “yıllanmış soya sosu ve doenjang'ın, lezzet yakalamak için çok önemlidir” diye açıklar.
Deodeok soslu çömlekler, her biri birer ölçek oranında konulan mayanlanmış deodeok, fasulye sirkesi, ve 3 yıllık doenjang ile doludur. Lee, bu sosa “sağlıklı fasulyeler” sosu adını vermiş.
Lee, her ayın ilk cumartesi günü ev hanımlarına kimchi yapımını öğretiyor. Gimjang sezonu ya da Kore’nin kimchi-yapma sezonuna yaklaşılan günlerde kursiyerlerin sayısı artar. Lee, böyle zamanlara yaklaşık 30 yıl önce annnesinden öğrendiği nesilden nesile süren neşeli kimchi yapma tekniğine “Kimchi için çıldıran kadın” adını veriyor.
Kimchi yapımı dersleri boyunca Lee, “Lezzetli kimchi yapmak için, ilk olarak jeotgal [tuzlanmış/salamura fish] hazırlanmalı. Jogi [sarı corvina balığı], mayalanmaya başlayan arpa ile salamura olmalı ve sarı renge dönüşmeli, ve hwangseoguh [taze jogi] jeotgal’ın en lezzetli olduğu mayıs ayının sonunda hazırlananıdır.
İyi bir jeatgal’ın püf noktası, lezzetli kimchi ve aynı zamanda çeşitli yiyeceklerle hazırlanmasındadır.
Bunun yanında Lee’nin mahzeninde ev-yapımı likör şişeleri de yer almaktadır. Likör, insanoğlunun ilk mayalandırdığı gıdalarından biri olarak bilinir ve likör, özel bir tat yaratmada büyük ölçüde katkı sağlar. Lee, aynı zamanda daha iyi kalitede sirke yaratma amacıyla, likör ne kadar iyiyse sirke de o kadar iyi olur düşüncesiyle, likör fermente etmeye başlamış. Lee, güçlü(tadı sert olan) likör konusunda uzman olmasının kolay bozulmayan yüksek kaliteli sirkenin yolunu açtığını farkediyor.
Her kış, Lee, dünyanın bütün köşelerinden çoğu kimchi ile hiç uğraşmamış olan genç insanlara kimchiyi tanıtmak için Amerika Birleşik Devletleri’ne gidiyor.
Lee, “bazı insanlar, şaka ile karışık kimchinin içirisine ilaç ekleyip eklemediğimizi soruyor. Onlar, ilk olarak kimchinin keskin tadını denediklerinde şaşırdıklarını ama sonraki gün bir ısırık daha almayı istediklerini söylüyorlar” şeklinde açıklamada bulundu.
Kimchi, vinegar ya da doenjang, hangisi olursa olsun, geleneksel mayalı gıdaların, fabrikalarda büyük miktarlarda üretilmesi imkansızdır. Kimchi’nin yetiştiği toprakların bi vatandaşı olarak, Lee, mayalı gıdaların olduğu bir kasaba yaratmak istiyor ve gimjang gibi çeşitli geleneksel aktiviteleri deneyimlemek ve yabancıların bir kaç gece konaklayabilecekleri bir yer yaratmayı umut ediyor.
[email protected]
Çeviren: Dr. Nuran Kemankaşlı (nuranke 누란케)
kaynak: koreajoongangdaily