06-03-2008, Saat: 7:54
(Son Düzenleme: 25-06-2009, Saat: 10:54, Düzenleyen: zeynozehra.)
Dünyanin en eski bayrami: Nevruz
Dünyanin en eski bayrami Nevruz, Türk dünyasinda Göktürkler’in Ergenekon’dan çikisi ve 12 hayvanli Türk takviminde yeni yilin baslangici olarak 5 bin yildan bugüne kutlaniyor.
ANKARA - Kimi topluluklar, bu günü Tanri’nin dünyayi yarattigi gün, kimileri Nuh Peygamber’in yere ilk ayak bastigi gün, kimileri ise ilk insanin yaratildigi gün olarak kutlarken, gece ile gündüzün esit oldugu bu gün, bir bahar müjdecisi kabul ediliyor.
Farsça “yeni gün” anlamina gelen Nevruz, dünyadaki çesitli Türk topluluklarinda “Noruz”, “Navriz”, “Ergenekon”, “Bozkurt”, “Çagan”, “Mart Dokuzu”, “Sultan Nevruz”, “Mart Bozumu” gibi adlarla aniliyor. Yüzyillardir bu bayrami titizlikle muhafaza eden Azerbaycan, Kazakistan, Kirgizistan, Özbekistan, Türkmenistan, Afganistan ve Tacikistan, resmi tatil ilan ettikleri Nevruz’u, bir “milli bayram” olarak her yil kutluyor.
COSKUYLA KUTLANIYOR
Bütün Türk dünyasinin cosku içinde kutladigi, gönüllerin gelecege yönelik nese, sevinç ve ümitle doldugu bu özel günde, kederli olmak en büyük ayip ve suç sayiliyor.
Kutlama törenlerinde bölgelere göre çok farkli oyunlar oynanirken, bu güne özel bazi yemekler pisiriliyor ve eglenceler düzenleniyor. Topluca yenilen Nevruz yemeginden sonra insanlar birbirlerinin yeni yilini kutluyor ve mezar ziyaretleri yapiliyor.
Bu günde darginlar baristirilirken, parçalanmak üzere olan aileler mahallenin ileri gelenleri tarafindan baristiriliyor. Fakirlere, kimsesizlere ve yaslilara maddi ve manevi yardim eli uzatiliyor. Gençler, yakilan Nevruz atesinin üzerinden atliyorlar.
“ERGENEKON’DAN ÇIKIS”
Türk dünyasindaki yaygin inanisa göre, Nevruz, Göktürkler’in Ergenekon’dan çikisi ve istiklalini kazandigi gün olarak kabul ediliyor.
Ebulgazi Bahadir Han’in ölümsüz eseri “Secere-i Türk”te, Ergenekon menkibesinde 400 yil dört tarafi yüksek daglarla çevrili bir vadide kalan Türk’ün, buradan baharin basladigi gün çikarak, ata yurduna döndügü ve hürriyetini, istiklalini kazandigi, dosta, düsmana Türk’ün varoldugunu tekrar duyurdugu bildiriliyor.
Bu nedenle, 21 Mart, bütün Türk dünyasinda istiklalin kazanildigi kurtulus günü olarak kutlaniyor. Özellikle Orta Asya Türkleri, Nevruz Bayrami’nda yapilan toplantilarda Ergenekon Destani’ni okuyarak, yeni nesillere de bu günün önemini anlatiyor. Türk dünyasindaki diger inanisa göre, 12 hayvanli Türk takviminin baslangici olarak kabul edilen 21 Martta, doganin yeniden canlanmasi, bolluk ve bereketin habercisi baharin gelisi kutlaniyor. Bu günlerde ortaya çikan kardelen çiçegine ise “Nevruz Çiçegi” deniliyor. Bu günde dogan çocuklara göbek adi olarak “Nevruz” konuluyor.
YÖRELERDE NEVRUZ
Türkiye ve Türk kültürünün yayildigi cografyalarda Nevruz Bayrami, ilginç adetlerle kutlaniyor. Bu adetlerden bazilari söyle:
Mersin-Silifke bölgesindeki Toros Türkmenleri’nde “Mart Ipligi” adiyla bilinen Nevruz’da agaçlara bez baglaniyor ve Nevruz günü yaylalara çikiliyor. Yayla evlerinde bulunanlar gelen misafirleri evlerinde agirliyor, gelen grup silah atarak gelisini bildirirken, yayladakilerin baskani da buna bir el ates ederek cevap veriyor. Daha sonra karsilikli silahlar atiliyor ve birbirlerine “Nevruz’unuz kutlu, dölünüz hayirli ve bereketli olsun” temennisinde bulunuluyor. O yil 20 kuzu veya oglagi olan sürü sahibi bir kurban kesiyor ve orada pisirilerek yeniliyor.
Tahtaci Türkmenleri’nde Nevruz, “Sultan Nevruz” adiyla aniliyor. Eski Mart ayinin 9. günü kutlanarak yaylalara çikiliyor. Bununla ilgili olarak, halk arasinda “Mart dokuzundan sonra daglar misafir alir” deniliyor.
Gaziantep ve çevresinde 22 Mart gününe “Sultan Navruz” adi veriliyor. Halk arasindaki inanca göre, Sultan Navruz güzel bir kizdir ve 21 Marti 22 Marta baglayan gece batidan doguya dogru göç eder, bir baska inanca göre ise kus kiliginda uçan bir dervistir. Nevruz gecesi Sultan Navruz’un geçtigi saatte uyanik olanlarin bütün dileklerinin gerçeklesecegine inaniliyor.
Malatya’nin bazi köylerinde halk Nevruz’u “Kis Bitti Bayrami” olarak kutluyor.
Agri ve çevresinde o gece gençler bir dilek tutarak kapilari dinleyip içerideki konusmalari yorumlayarak niyetlerinin tutup tutmayacagini anlamaya çalisiyor. Bir baska uygulama, bekar bir delikanli o aksam “tuzlu gilik” denilen tuzlu hamurdan yapilmis bir çöregin yarisini yiyor ve su içmeden yatiyor ve rüyasinda kendisine su veren kizla evlenecegine inaniliyor. Ertesi gün çöregin diger yarisini evin damina veya bacasina birakiyor. Gelen bir karga çöregi kapip hangi evin daminda yerse o evin kiziyla evlenecegine, karga hiç bir evin damina konmayip uzaklasirsa uzaklardan biriyle evlenecegine inaniliyor.
Giresun’da “Mart Bozumu” adiyla kutlanan Nevruz’da çevredeki akarsulardan su getirilip hayvanlarin üzerine serpiliyor.
Edirne’de eski hasirlar yakilip “mart içeri, pire disari” diyerek üzerinden atlaniyor.
SOFRAYA “S” ILE BASLAYAN YIYECEKLER
Özbekistan’da Nevruz sabahi yeni elbiselerini giyen halk, hazirladiklari halim, sümelek, samsa, çorba, pilav gibi yiyecekleri alip kirlara çikiyor. Sofralara “s” ile baslayan yedi yiyecek konuluyor.
Türkmenistan’da hazirliklarina bir hafta önceden baslanan Nevruz’da yeni yili yeni elbiselerle karsilama adeti bulunuyor. Nevruz gününde ne kadar çok yiyecek hazirlanirsa yeni yilin da o kadar bereketli geçecegine inaniliyor.
Kazakistan’da her evin sofrasinda ak olan yiyecekler, yesillikler ve kirmizi et yemekleri bulunduruluyor. Nevruz’a özgü yemek “Nevruz koje” hazirlaniyor.
Kirgizistan’da bahara giris bayrami olarak kutlanan Nevruz’da açik renk elbiseler giyiliyor.
Azerbaycan’da niyet tutanlar aksamlari “kulak pustu”ya çikiyor. Niyet tutup kapiyi dinliyor, eger bu evden kötü söz gelirse niyetlerinin kabul olmayacagina, iyi söz gelirse kabu olacagina inaniliyor.
Dünyanin en eski bayrami Nevruz, Türk dünyasinda Göktürkler’in Ergenekon’dan çikisi ve 12 hayvanli Türk takviminde yeni yilin baslangici olarak 5 bin yildan bugüne kutlaniyor.
ANKARA - Kimi topluluklar, bu günü Tanri’nin dünyayi yarattigi gün, kimileri Nuh Peygamber’in yere ilk ayak bastigi gün, kimileri ise ilk insanin yaratildigi gün olarak kutlarken, gece ile gündüzün esit oldugu bu gün, bir bahar müjdecisi kabul ediliyor.
Farsça “yeni gün” anlamina gelen Nevruz, dünyadaki çesitli Türk topluluklarinda “Noruz”, “Navriz”, “Ergenekon”, “Bozkurt”, “Çagan”, “Mart Dokuzu”, “Sultan Nevruz”, “Mart Bozumu” gibi adlarla aniliyor. Yüzyillardir bu bayrami titizlikle muhafaza eden Azerbaycan, Kazakistan, Kirgizistan, Özbekistan, Türkmenistan, Afganistan ve Tacikistan, resmi tatil ilan ettikleri Nevruz’u, bir “milli bayram” olarak her yil kutluyor.
COSKUYLA KUTLANIYOR
Bütün Türk dünyasinin cosku içinde kutladigi, gönüllerin gelecege yönelik nese, sevinç ve ümitle doldugu bu özel günde, kederli olmak en büyük ayip ve suç sayiliyor.
Kutlama törenlerinde bölgelere göre çok farkli oyunlar oynanirken, bu güne özel bazi yemekler pisiriliyor ve eglenceler düzenleniyor. Topluca yenilen Nevruz yemeginden sonra insanlar birbirlerinin yeni yilini kutluyor ve mezar ziyaretleri yapiliyor.
Bu günde darginlar baristirilirken, parçalanmak üzere olan aileler mahallenin ileri gelenleri tarafindan baristiriliyor. Fakirlere, kimsesizlere ve yaslilara maddi ve manevi yardim eli uzatiliyor. Gençler, yakilan Nevruz atesinin üzerinden atliyorlar.
“ERGENEKON’DAN ÇIKIS”
Türk dünyasindaki yaygin inanisa göre, Nevruz, Göktürkler’in Ergenekon’dan çikisi ve istiklalini kazandigi gün olarak kabul ediliyor.
Ebulgazi Bahadir Han’in ölümsüz eseri “Secere-i Türk”te, Ergenekon menkibesinde 400 yil dört tarafi yüksek daglarla çevrili bir vadide kalan Türk’ün, buradan baharin basladigi gün çikarak, ata yurduna döndügü ve hürriyetini, istiklalini kazandigi, dosta, düsmana Türk’ün varoldugunu tekrar duyurdugu bildiriliyor.
Bu nedenle, 21 Mart, bütün Türk dünyasinda istiklalin kazanildigi kurtulus günü olarak kutlaniyor. Özellikle Orta Asya Türkleri, Nevruz Bayrami’nda yapilan toplantilarda Ergenekon Destani’ni okuyarak, yeni nesillere de bu günün önemini anlatiyor. Türk dünyasindaki diger inanisa göre, 12 hayvanli Türk takviminin baslangici olarak kabul edilen 21 Martta, doganin yeniden canlanmasi, bolluk ve bereketin habercisi baharin gelisi kutlaniyor. Bu günlerde ortaya çikan kardelen çiçegine ise “Nevruz Çiçegi” deniliyor. Bu günde dogan çocuklara göbek adi olarak “Nevruz” konuluyor.
YÖRELERDE NEVRUZ
Türkiye ve Türk kültürünün yayildigi cografyalarda Nevruz Bayrami, ilginç adetlerle kutlaniyor. Bu adetlerden bazilari söyle:
Mersin-Silifke bölgesindeki Toros Türkmenleri’nde “Mart Ipligi” adiyla bilinen Nevruz’da agaçlara bez baglaniyor ve Nevruz günü yaylalara çikiliyor. Yayla evlerinde bulunanlar gelen misafirleri evlerinde agirliyor, gelen grup silah atarak gelisini bildirirken, yayladakilerin baskani da buna bir el ates ederek cevap veriyor. Daha sonra karsilikli silahlar atiliyor ve birbirlerine “Nevruz’unuz kutlu, dölünüz hayirli ve bereketli olsun” temennisinde bulunuluyor. O yil 20 kuzu veya oglagi olan sürü sahibi bir kurban kesiyor ve orada pisirilerek yeniliyor.
Tahtaci Türkmenleri’nde Nevruz, “Sultan Nevruz” adiyla aniliyor. Eski Mart ayinin 9. günü kutlanarak yaylalara çikiliyor. Bununla ilgili olarak, halk arasinda “Mart dokuzundan sonra daglar misafir alir” deniliyor.
Gaziantep ve çevresinde 22 Mart gününe “Sultan Navruz” adi veriliyor. Halk arasindaki inanca göre, Sultan Navruz güzel bir kizdir ve 21 Marti 22 Marta baglayan gece batidan doguya dogru göç eder, bir baska inanca göre ise kus kiliginda uçan bir dervistir. Nevruz gecesi Sultan Navruz’un geçtigi saatte uyanik olanlarin bütün dileklerinin gerçeklesecegine inaniliyor.
Malatya’nin bazi köylerinde halk Nevruz’u “Kis Bitti Bayrami” olarak kutluyor.
Agri ve çevresinde o gece gençler bir dilek tutarak kapilari dinleyip içerideki konusmalari yorumlayarak niyetlerinin tutup tutmayacagini anlamaya çalisiyor. Bir baska uygulama, bekar bir delikanli o aksam “tuzlu gilik” denilen tuzlu hamurdan yapilmis bir çöregin yarisini yiyor ve su içmeden yatiyor ve rüyasinda kendisine su veren kizla evlenecegine inaniliyor. Ertesi gün çöregin diger yarisini evin damina veya bacasina birakiyor. Gelen bir karga çöregi kapip hangi evin daminda yerse o evin kiziyla evlenecegine, karga hiç bir evin damina konmayip uzaklasirsa uzaklardan biriyle evlenecegine inaniliyor.
Giresun’da “Mart Bozumu” adiyla kutlanan Nevruz’da çevredeki akarsulardan su getirilip hayvanlarin üzerine serpiliyor.
Edirne’de eski hasirlar yakilip “mart içeri, pire disari” diyerek üzerinden atlaniyor.
SOFRAYA “S” ILE BASLAYAN YIYECEKLER
Özbekistan’da Nevruz sabahi yeni elbiselerini giyen halk, hazirladiklari halim, sümelek, samsa, çorba, pilav gibi yiyecekleri alip kirlara çikiyor. Sofralara “s” ile baslayan yedi yiyecek konuluyor.
Türkmenistan’da hazirliklarina bir hafta önceden baslanan Nevruz’da yeni yili yeni elbiselerle karsilama adeti bulunuyor. Nevruz gününde ne kadar çok yiyecek hazirlanirsa yeni yilin da o kadar bereketli geçecegine inaniliyor.
Kazakistan’da her evin sofrasinda ak olan yiyecekler, yesillikler ve kirmizi et yemekleri bulunduruluyor. Nevruz’a özgü yemek “Nevruz koje” hazirlaniyor.
Kirgizistan’da bahara giris bayrami olarak kutlanan Nevruz’da açik renk elbiseler giyiliyor.
Azerbaycan’da niyet tutanlar aksamlari “kulak pustu”ya çikiyor. Niyet tutup kapiyi dinliyor, eger bu evden kötü söz gelirse niyetlerinin kabul olmayacagina, iyi söz gelirse kabu olacagina inaniliyor.
İmzan bir sayfadan büyük !
